ASUL NA KWADERNO

(Lincallo, Merilyn L.)

“Nais kong malaman Ama, saan ako nagkamali!”

Yaon ang kataga na nakasulat sa huling pahina ng isang kulay asul na kwaderno na hindi sinasadyang aking nabasa.

Halos mag-iisang linggo na nang mawalay sa piling namin si Belle. Siya ang panganay kong kapatid. Ang tanging naiwang ala-ala na lamang niya sa amin ay ang  kulay asul na kwaderno na maingat na nakalagak sa kanyang de-susing tukador na nasa kanyang silid. Nag-iisa ako sa dating masaya at kaakit-akit na maluwang niyang silid na ngayon ay napalitan na ng luma at makutim sa paningin. Naaalala ko noon na lagi ko siyang kinukulit, inaasar at tinitingnan ang kanyang mga ginagawa na siyang ikinagagalit nito na daig pang laging dinadatnan ng buwanang dalaw. Naging libangan na niya ang pagsusulat ng mga nangyayari sa kanya sa buong maghapon, ultimong ang pagpasa maging pagbagsak niya sa kaniyang pagsusulit, ang palihim na pagtingin niya sa mata ng kanyang “crush” at  halos lahat na nga yata ng mga nangyayari sa kanya minu-minuto ay nailagay na niya. Siya ang babaeng subsob sa pag-aaral kaya’t hindi maitatanggi na mas paborito siya ng aming mga magulang kahit na hindi direktang ipinapakita ng mga ito.  Pareho kaming pumapasok noon, ako ay kumukuha ng dalawang taong kurso sa kolehiyo samantalang si Belle naman ay apat na taon ang kurso. Dahil sa malayo ang aming paaralan sa aming bahay, napagdesisyunan nila na kumuha na lamang ng isang bahay-paupahan para sa aming magkapatid. Nakalulungkot ang mga panahong iyon. Hindi nakaliligtaan ni Belle na hindi umuwi sa mga araw na walang pasok dahil nais niya parati na masilayan ang kanyang mga magulang. Maloloop mo siya kung hindi uuwi ng isang linggo sa isang buwan. Wala pa siyang isang araw sa bahay-paupahan ay kaagad na itong tatawag sa aming magulang. Lagi na lamang idinadaing sa aming mga magulang ang halos araw-araw na pananakit kanyang ulo. Inaamin ko na minsa’y naiirita na ako sa paulit-ulit niyang pagdaing na para bang sirang plaka.

Sa tuwing umuuwi si Belle lagi na lamang niyang ikinukwento sakin ang paespesyal na turing sa kanya ng aming mga magulang. Oo nagtatampo at naiinggit ako ng mga araw na iyon. Gusto ko sana siyang pigilan sa kanyang pagsasalita ngunit naalala at napagtanto ko na ito lamang ang pagkakataong nakikita ko ang pagkinang ng kanyang mga mata at ang dahan-dahang pagngiti ng kanyaang mumunting labi, kaya naman pinid lamang at nakikinig ako sa kanyang tabi kahit na masakit sa aking kalooban. Minsan nama’y  dumarating sa punto na nagkukuwento siya habang nangingilid ang luha at sasabihin niyang:

“Christian, hindi ako umiiyak ha.” Pero ang totoo nagsisimula nang mamumuo sa kanyang mga mata ang tubig na animo’y kristal, sabay dudugtungan ng ganitong pahayag: “Alam mo ba kahapon noong umuwi ako sa bahay, hindi ko nadatnan si Tatay. Umuwi siya mag-aalas onse na ng gabi, lasing. Alam mo na kung anong sunod na mangyayari dun di ba? Isang malupit na bangayan na naman at batuhan ng masasakit na salita na kesyo wala na raw si tatay ng kalayaan, iyong mga ganoong bagay. Gusto ko silang sumbatan, gusto kong sabihin sa kanila na minsan na nga lang akong umuwi ganyan pa ang makikita at maririnig ko buhat sa inyo. Kahit sobrang dami kong gawain, nakukuha ko pa ring umuwi para lang makasama kayo dahil para sakin napakasaya niyong kasama. Pero nagkamali pala ako. Matanda na kayo pareho.Sana naman alagaan niyo ang bawat isa lalo na Tay si Nanay, at sana naman panaigin niyo pa rin ang wagas na pagmamahalan sa isa’t isa.

Iyan ang naisambit niya sa akin. Alam kong nais na niyang umiyak, iyong tipong makasisigaw siya sa sama ng loob at maalis ang tinik sa kanyang dibdib. Ito na yata ang napakahaba niyang pagkukuwento sa akin. Kinapapalooban ang kanyang buhay ng napakaraming lahok, may matamis at may mapait. Totoong may sakit ang aming Ina. Kung pwede lang saluhin iyong mga bagay na nagpapahirap at nagpapasakit sa kanya, siguro nasalo ko na. Ngunit alam kong may rason aang lahat ng ito. Alam ko na darating ang panahon na mabibigyang-kasagutan ang lahat ng ito.

Nakalimutan ko na may binabasa nga pala ako. Muli kong sinulyapan ang bawat pahina ng kwadernong iyon. Habang nakaupo ako at binabasa ang mga sinulat ni Belle sa kanyang kwaderno, napaisip ako. Muli kong binuklat ang kasunod na pahina ng kwaderno subalit ito na pala ang huling pahina. Naisip ko na baka may karugtong pa itong sulat. Tinangka kong halungkatin ang silid niya. Nais kong malaman kung ano ba ang ibig sabihin ng nasa huling pahina. Alam kong may kasunod pa ito, kung baga sa movie may part 1 at part 2 at kung sa nobela naman ay may kaba-kabanata. Napakaaluwang ng kanyang silid. Natatakot akong buksan ang mga mahahalagang dokumento na maayos na nakasalansan sa bawat kahon. May mga pangalan ang bawat kahon, may nakalagay na mga subjek, koleksyon ng mga bgay na kulay asul at ganoon din ang mga nakalagay na “My Personal Property, please don’t open”. Nagkaroon ako ng pag-asa na malalaman ko kung ano ang susunod na mangyayari. Muli akong napaisip at naibulong ko sa aking sarili, “Bubuksan ko kaya ang kahong ito kahit na may sign na don’t open?”

Binuksan ko ang kahon. Tumambad sa akin ang makakapal na libro. Mayroong mga latest version ng Webster Dictionary, mga kwaderno na kanyang ginamit sa kanyang pag-aaral at maging ang maliit na bibliya at rosaryo na bigay pa sa kanya ng pari ng aming parokya. Tunay na kahanga-hanga ang aking kapatid. Sayang nga lamang at hindi ko man lang nasabi sa kanya ang katagang tulad ng “Ang galing mo Ate”, “Keep Up the good work”, “Bilib ako sayo”, at maging ang “Salamat Ate sa lahat, Mahal na Mahal kita”. Gusto kong ibalik ang oras. Gusto ko muling masilayan ang ekspresyon ng kanyang mukha habang nagbabahagi sa akin ng mga kasiyahan niya sa buhay at maging ang kanyang mga hinaing. Gusto ko muling masilayan ang maaamo nyang mukha.

Habang hinahalungkat ko ang kahong iyon, wala akong nakitang ibang sulat. Wala ang aking hinahanap. Muli akong naghanap sa ibang kahon. Umagaw ng atensyon ko ang isang maliit na kahon na animo,y basurahan na niya noon. Dahan-dahan ko itong kinuha buhat sa ilalim ng kanyang higaan at dahan-dahaan kong inilapag sa mesa. Malakas ang kutob ko na narito ang aking hinahanap. Buhat ditto ay nasilayan ko ang isang lumang piraso o lukot na pahina ng isang kwaderno. Hindi ko na halos lubusang mabasa ang nilalaman nito. Alam kong ito ang kasunod na pahina ng aking binabasa sa asul na kwaderno. Inaaninagan ko ang ang nakasulat dito.

Dear God,                                                                                      

Ang buhay ay parang kwaderno, maaari mong punuin ng magagandang alaala at maari mo rin namang itigil na, nasasaiyo na lamang kong susukuan mo na.

Marami po akong hinanaing na alam ko pong batid niyo. Masaya ang naging buhay ko dito sa lupa, kahit na masasakitin ako, naging makabuluhan pa rin naman ang pagtigil ko rito. Sa kabilang banda, nalulungkot ako sa mga panahong nararamdaman ko na parang hindi kumakampi sa akin ang ang mundo. Naiisip ko, naging masama ba akong anak at kapatid? Bakit parang nararamdaman ko na walang nagmamahal sa akin, lagi na lamang Christian, Christian!. Naging mabuti naman akong anak sa kanila at kapatid. Ni hindi ko man lang napakinggan o namutawi sa kanilang bibig ang salitang “ Ang galing mo Anak,” o dili kaya “Ang galing mo Ate”. Ginawa ko ang lahat, nagsikhay ako sa pag-aaral at naging mabuting huwaran sa aking kapatid!.

Ngunit alam ko na mahal nila ako, ang gusto ko lamang sana ay mapansin nila ako.        

Nanginginig ang kamay ko habang binabasa ang sulat na ito. Alam kong kaya inihiwalay niya ito ay para hindi pa namin mabasa pa at alam kong bago siya mamatay ay naramdaman niya ang pagkalinga na nais niyang makuha buhat sa pamilya kung saan siya nabibilang.

 Muli kong isinaayos ang pagkakasalansan ng kanyang mga gamit at isinara ang kwaderno na aking binabasa. Maingat ko itong ibinalik at inilagak sa kanyang de-susing tukador. Ang asul na kwadernong ito ang nagsisilibing alaala ng aking kapatid at naging sinag sa buhay na may karimlan.